Restauratie 14 historische tunnelmuren brengt verleden Rupelstreek weer tot leven
Samen met lokale maatwerkbedrijven herstelden, de betrokken gemeenten en provincie Antwerpen herstelden we 14 historische tunnelmuren langs de oude provinciale baan in Niel, Boom en Rumst. De muurtjes, die deel uitmaken van het kleinschalig bouwkundig erfgoed, zijn verbonden met het tunnelnetwerk dat kleiputten en steenbakkerijen in de Rupelstreek met elkaar verbindt. Dit transportsysteem is uniek in de wereld. De oudste exemplaren trotseren al bijna 200 jaar weer en wind, waardoor herstellingswerken noodzakelijk waren. De renovatie, die een bijzondere variëteit aan historisch baksteenmetselwerk omvat, biedt bovendien een leerzame ervaring voor de metselaars-in-opleiding die dit project mee uitvoerden.
Doordat de tunnelmuurtjes zoveel verschillen in ouderdom, en doordat de metselaars zich indertijd bedienden met de baksteenoverschotten van hun eigen steenbakkerij, zijn geen twee tunnelmuurtjes gelijk. Elk muurtje vraagt om een eigen aanpak, waardoor de metselaars groeien in hun technieken.
De kleiwinning en de baksteenindustrie zijn ongelooflijk belangrijk voor de identiteit van de Rupelstreek, maar vanop de hoogte van de provinciale baan N148 merk je daar nauwelijks iets van. Met het herstel van de tunnelmuurtjes langs de provinciale baan behouden we dus niet alleen een uniek stukje erfgoed, we zetten ook het streekkarakter extra in de verf. Een gerestaureerd muurtje wordt telkens voorzien van een naam- of infobord. Bewoners komen zo meer te weten over wat zich in hun eigen achtertuin heeft afgespeeld, en ook voor het lokale toerisme en de populaire ‘dicht-bij-huis-vakanties’ is het interessant om de bakstenen troeven in ere te herstellen.
Muurtjes als valpreventie
De tunnelmuurtjes dienden vroeger trouwens als valpreventie langs steile hellingen. Ze zijn een tastbare herinnering aan de kleiwinning en baksteenindustrie die eeuwenlang het landschap en de identiteit van de Rupelstreek hebben bepaald.
Je kon hier wel degelijk lelijk vallen. Op de meeste plaatsen was de helling nog zacht glooiend, maar ter hoogte van de tunneltjes was dat toch gemakkelijk ineens 5 tot zelfs 15 meter recht naar beneden. Vergeet ook niet dat de arbeidsomstandigheden in die tijd heel hard waren, en dat vele arbeiders het stof en de miserie wegspoelden in de talrijke dorpscafés. Wie weet hoe vaak de muurtjes hun nut hebben bewezen wanneer mensen niet meer kaarsrecht naar huis liepen.
Het project ontvangt financiële steun van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling, de Vlaamse Overheid, Provincie Antwerpen en lokale gemeenten, met een totaalbudget van bijna 200.000 euro.
Wandeltip
Ontdek de steenbakkerstunnels, hun muurtjes en nog meer steenbakkersverleden in de Rupelstreek met de wandelroute ‘Steenbakkerstunnels herontdekt’.